WBiałaczka, bielactwo, albinizm – całkowity zanik zielonego barwnika – chlorofilu w chloroplastach. Występować może w całych narządach lub pojawiać się na nich w postaci plam. Może być zjawiskiem dziedzicznym lub bywa wywoływana przez wirusy.
WChloroza – jeden z rodzajów zmian zabarwienia roślin. Jest to objaw chorobowy polegający na zaburzeniach w wytwarzaniu chlorofilu. Objawia się tym, że chore rośliny stopniowo żółkną. Przyczyny chlorozy są różne:nieinfekcyjne. Może to być brak niektórych pierwiastków – najczęściej żelaza, potasu, magnezu lub azotu. Przyczyną może być także brak składników pokarmowych, nadmiar wapnia w glebie oraz akumulacja nadmiaru fosforanów w roślinie. Wskutek tych powodów roślina cierpiąca na chlorozę nie może przeprowadzać fotosyntezy. infekcyjne, wywołane przez patogeny, głównie wirusy i lęgniowce.
WCzarcia miotła – rodzaj potworności roślin objawiający się powstaniem wyrośla, będącego gęstym skupieniem silnie rozgałęzionych, nienormalnie rozwiniętych pędów płonnych. Czarcie miotły występują na drzewach i krzewach – zarówno liściastych, jak i iglastych. Na jednym drzewie czy krzewie może występować więcej niż jedna, obserwowano przypadek, gdy na jednej jodle było ich kilkadziesiąt. Są długoletnie, u jodły na przykład żyją nawet 20 lat. Powstają wskutek zahamowania rozwoju pędu głównego i patologicznego rozwoju wszystkich pąków bocznych. Bezpośrednimi przyczynami takiego zaburzonego rozwoju pędów są:infekcje grzybowe, bakteryjne lub wirusowe. Znane są następujące gatunki grzybów powodujące powstawanie czarcich mioteł: Melampsorella caryophyllacearum na jodłach, Taphrina betulina na brzozach, Taphrina epiphylla na olszach, Taphrina carpini na grabach, Taphrina institiae na śliwach i Taphrina acerina na klonie zwyczajnym, Chrysomyxa arctostaphyli na świerkach. mutacje w merystemie wierzchołkowym pędów. Wykazują własności dziedziczne. Zaobserwowano, że po wysianiu nasion z szyszek wyrosłych na takich czarcich miotłach pewna ilość wyrosłych z nich nowych drzew również posiada czarcie miotły. Udaje się je przeszczepiać na zdrowe drzewa.
WDziwotwory zwane także potwornościami – rodzaj zniekształceń, będący objawem chorobowym u roślin. Są to silne zniekształcenia całych roślin lub ich części. Często wywołane są przez patogen, w wielu przypadkach jednak ich przyczyny nie zostały jeszcze poznane. Przykłady takich zniekształceń:staśmienie (fascjacja) – silne spłaszczenie niektórych części rośliny. Występuje u wielu gatunków. Obserwowano je na łodydze, szypułce kwiatostanu, całym kwiatostanie. czarcie miotły – wyrośla będące gęstym skupieniem silnie rozgałęzionych, nienormalnie rozwiniętych pędów płonnych. Np. na jodle wyrośla tego typu powoduje grzyb Melampsorella caryophyllacearum fyllodia – części kwiatu, które przekształcone zostały w struktury przypominające liście.
WFyllodia – części kwiatu patologicznie przekształcone w struktury przypominające liście. Mogą tworzyć się z różnych części kwiatu; z płatków, słupków lub pręcików. Są objawem chorobowym charakterystycznym dla niektórych chorób roślinnych wywołanych przez fitoplazmy i zaliczane są do grupy objawów chorobowych zwanych dziwotworami.
WGumoza – występujące u roślin zjawisko powstawania gumowatych nacieków. Gumoza jest reakcją obronną rośliny na uszkodzenie tkanek przez czynniki zewnętrzne, np. urazy mechaniczne, czy uszkodzenia spowodowane przez szkodniki i pasożyty. Uszkodzone w ten sposób tkanki ulegają wysychaniu co powoduje, że podlegają one gumozie. Substancje wytwarzane przez roślinę podczas gumowacenia zabezpieczają tkanki roślin przed wnikaniem pasożytów, zarazków i dalszym uszkodzeniem rośliny. Substancje te, tzw. gumy roślinne, wykazują dość znaczną elastyczność, jednak nie zawierają w swoim składzie kauczuku. Mają własności śluzowate i są rozpuszczalne w wodzie. Po deszczu, zwłaszcza długotrwałym, ulegają silnemu napęcznieniu i rozrzedzeniu.
WMozaika lub plamistość – objaw chorobowy u roślin w postaci barwnych plam na tle zdrowej zieleni liścia. Jest jednym z rodzajów przebarwień u roślin. Wyróżnia się dwa rodzaje mozaik (plamistości):mozaiki łagodne – gdy granice między plamami są niewyraźne, mozaiki ostre – gdy plamy są ostro odgraniczone
WMumia — wyschnięte szczątki owoców ziarnkowych i pestkowych. Szczątki te składają się z nie do końca rozłożonych fragmentów tkanki miękiszowej przerośniętych grzybnią pasożyta. Grzybnia i szczątki komórek tworzą pseudoskleroty, czyli wegetatywne organy przetrwalnikowe. Mumie owoców najczęściej są czarne, twarde i suche oraz dość trwałe, co wpływa, że ich rozkład zachodzi dopiero w następnym sezonie wegetacyjnym. Na mumiach, przeważnie po 2-krotnym zimowaniu mogą się tworzyć owocniki grzybów Monilinia fructigena i Monilinia laxa.
WNalot – utworzona przez grzyby mikroskopijne i lęgniowce bardzo cienka warstewka grzybni na podłożu, którym może być organizm żywiciela, jeśli są to grzyby pasożytnicze, lub substancja organiczna gdy są to saprotrofy. U grzybów pasożytniczych nalot może składać się tylko z trzonków konidialnych i powstających na nich zarodników konidialnych. Tego typu nalot jest charakterystyczny na przykład dla grzybów mikroskopijnych powodujących choroby roślin. Trzonki konidialne zazwyczaj wyrastają z aparatów szparkowych porażonych roślin, ale czasami przebijają ich skórkę i kutykulę. U grzybów z rodziny mączniakowatych nalot składa się nie tylko z trzonków konidialnych i konidiów, ale także ze strzępek grzybni rozwijającej się na powierzchni skórki porażonych roślin. Z czasem, gdy grzybnia rozrastając się staje się gruba, wojłokowata, mówi się już nie o nalocie, lecz o opilśni.
WNarośle – u roślin są to różnego rodzaju patologiczne twory, występujące głównie na korzeniach, bulwach i innych podziemnych częściach pędów. Są objawem chorobowym, powstającym głównie wskutek działanie patogenów i szkodników. Patogeny wytwarzają różnego rodzaju substancje powodujące powstawanie narośli.substancje pobudzające wzrost i powodujące hipertrofię. W ten sposób na przykład powstają narośle na porażonych przez Plasmodiophora brassicae korzeniach roślin kapustowatych. Są to objawy kiły kapuścianej substancje powodujące nadmiernie szybkie podziały komórek (hiperplazja). Niektóre patogeny wytwarzają te substancje razem z substancjami powodującymi hipertrofię, jak np. Agrobacterium tumefaciens wywołujący guzowatość korzeni substancje zakłócające metabolizm rośliny.
WNekroza (obumarcie) – jeden z objawów choroby rośliny. Jest to chorobowe obumieranie tkanek roślinnych wywołane przez różne patogeny. Nekroza może być lokalna, widoczna jako nekrotyczne plamy, lub całkowita – obejmująca całą roślinę. Zazwyczaj obumarłe tkanki mają barwę od brunatnej do czarnej, mogą wysychać i kruszyć się. Takie wykruszanie nekrotycznych tkanek liści powoduje np. grzyb Stigmina carpophila wywołujący chorobę o nazwie dziurkowatość liści drzew pestkowych.
WOznaki etiologiczne – różnego rodzaju zmiany występujące na organizmach roślin po zaatakowaniu ich przez patogeny. Powstają w przypadku chorób powodowanych przez bakterie, chromisty oraz grzyby. Nie występują w przypadku chorób spowodowanych przez wirusy, wiroidy i fitoplazmy.
WPlamistość liści – jeden z objawów chorób roślin, polegający na powstawaniu na liściach plam różniących się barwą od zdrowej tkanki liścia. Jest to bardzo częsty objaw wielu chorób roślinnych. Wywoływać go mogą bakterie, lęgniowce i grzyby. W obrębie plam następuje rozwój patogena. W przypadku chorób wywołanych przez grzyby w obrębie plam można zaobserwować także wytwarzane przez te patogeny owocniki lub konidiomy. W miarę postępu choroby plamy powiększają się, a tkanka liścia w ich obrębie często ulega nekrozie, co powoduje zmianę zabarwienia plamy. Plamy mogą zlewać się z sobą i zajmować dużą część powierzchni liścia.
WSporysz – przetrwalnik pasożytniczego grzyba buławinki czerwonej z rodziny Clavicipitaceae. Grzyb ten atakuje około 400 gatunków roślin z rodziny wiechlinowatych (Poaceae) wywołując chorobę zwaną sporyszem zbóż i traw.
WStaśmienie czyli fascjacja – silne spłaszczenie niektórych części rośliny. Występuje u wielu gatunków. Obserwowano je na łodydze, szypułce kwiatostanu i na całym kwiatostanie. Jest to objaw chorobowy zaliczany do grupy dziwotworów.
WWiędnięcie – utrata turgoru w komórkach budujących organy roślin. Wyróżniane są trzy poziomy więdnięcia:więdnięcie początkowe, więdnięcie okresowe, więdniecie trwałe.
WZgnilizna – u roślin jest to wywołany przez niektóre bakterie i grzyby rodzaj nekrozy, doprowadzający do gnicia i obumierania komórek i tkanek. Wywołujące zgniliznę bakterie i grzyby wytwarzają enzymy rozkładające pektyny i celulozę. Wyróżnia się 2 rodzaje zgnilizn:zgnilizna mokra – gdy rozkładane tkanki stają się miękkie i czasami wydzielają nieprzyjemny zapach. Tego typu zgnilizna występuje zazwyczaj w tkankach miękiszowych. Nieprzyjemny zapach występuje np. podczas gnicia bulw ziemniaka, cebul, korzeni i owoców wywołanego przez bakterię Pectobacterium carotovorum, zgnilizna sucha – gdy rozkładane tkanki nie miękną. Tego typu zgnilizna wywoływana jest przez grzyby, wytwarzające enzymy celulolityczne i występuje głównie w zdrewniałych częściach roślin. Wywołują ją np. grzyby z rodzajów Fomes, Heterobasidion, Armillaria i in. Czasami sucha zgnilizna występuje także na miękkich częściach roślin – np. zgnilizna wywołana przez grzyby z rodzaju Fusarium na bulwach ziemniaka.
WZgorzel, gangrena – typ martwicy tkanek powodowanej w żywym organizmie przez anaerobowe (beztlenowe) bakterie gnilne z rodzaju Clostridium. Przyczyną gangreny jest obecność ogniska martwicy, dostępnego dla bakterii. Odpowiednie warunki istniejące w ognisku martwicy, takie jak wilgotność, temperatura i brak dostępu tlenu, sprzyjają rozwojowi beztlenowców. Zgorzel powstaje tylko w tych miejscach organizmu, które mają połączenie ze światem zewnętrznym, dlatego występuje głównie:w powłokach skórnych ; w płucach; miazdze próchniejącego zęba; w jelitach.
WZgorzel siewek – obumieranie siewek roślin wywoływane przez liczną grupę patogenów powszechnie występujących w glebach leśnych i rolnych. Jest to objaw chorobowy licznych chorób zaliczanych do grzybowych chorób roślin. Zgorzel siewek występuje bardzo wcześnie po skiełkowaniu. Poraża szeroką grupę kiełkujących roślin nasiennych. Prowadzi do powstawania pustych miejsc w uprawach monokulturowych: na plantacjach, w szkółkach, na trawnikach. Niekiedy rośliny porażone walczą i nie zamierają, rosną jednak wolniej i są bardziej narażone na opanowanie przez inne patogeny.
WZmiany zabarwienia roślin lub przebarwienia – jeden z objawów chorobowych, objawiający się tym, że któraś z części chorej rośliny na powierzchni lub wewnątrz ma inną barwę niż roślina zdrowa. Przebarwienia to jeden z najczęstszych objawów chorobowych u roślin. Może obejmować całą roślinę lub tylko niektóre jej fragmenty. Wyróżnia się wiele rodzajów przebarwień:chloroza (żółtaczka) – ma postać białych lub żółtych plam, a powstaje w wyniku zahamowania syntezy chlorofilu. Może być skutkiem braku magnezu, żelaza lub azotu lub może być wywołana infekcją patogenów. Bardzo często tego typu przebarwienia są objawem chorób wirusowych lub powodowanych przez lęgniowce. mozaika – rodzaj przebarwień chlorotycznych, który występuje tylko na niektórych miejscach liścia lub innej części rośliny. Gdy przebarwień tych jest wiele, tworzą się mozaiki o różnych wzorach. U roślin jednoliściennych zazwyczaj mają postać smug, u roślin dwuliściennych czasami tworzą pierścienie lub półpierścienie. Wyróżnia się wśród nich mozaiki łagodne, gdy plamy są słabo oddzielone i mozaiki ostre, gdy plamy są ostro odgraniczone. plamistość liści - różniące się barwą plamy na liściach spowodowane przez rozwój w tym miejscu patogena. Są charakterystyczne dla wielu chorób wywołanych przez grzyby, lęgniowce lub bakterie. czerwienienie roślin – może być spowodowane zarówno czynnikami nieinfekcyjnymi, jak i infekcjami. Np. czerwienienie całych roślin sałaty zdarza się podczas wiosennych chłodów i jest skutkiem wytwarzania zbyt dużej ilości antocyjanów. Czerwone plamy na liściach truskawki są zaś skutkiem działania patogenu powodującego czerwoną plamistość liści truskawki. pstrość kwiatów lub rozbicie barwy – tą nazwą określa się zmiany barwy na kwiatach spowodowane np. zakłóceniami w syntezie antocyjanów odpowiadających za barwę kwiatów. Takie zmiany występują np. w chorobie zwanej pstrością kwiatów tulipana.
WZniekształcenie – u roślin jest to jeden z objawów chorobowych, objawiający się zmianą budowy całej rośliny lub jej części. Przyczyną mogą być patogeny lub inne, nie zawsze znane czynniki środowiska. Często spotykanym rodzajem zniekształceń jest skarłowacenie. Polega na zahamowaniu podziału komórek (hipoplazja) lub zahamowaniu ich wzrostu (atrofia). Może być wywołane przez patogeny lub czynniki środowiska, np. niedobór składników pokarmowych lub wody.
WZrakowacenie lub rak drzewa – jeden z objawów chorobowych roślin, wywoływany przez bakterie lub grzyby. Występuje u roślin drzewiastych. Powoduje go np. grzyb Melampsorella caryophyllacearum, grzyby z rodzaju Nectria i bakteria Pseudomonas syringae.